Soms heb je het geluk per toeval op de juiste tijd, op de juiste plaats te zijn. Mij overkomt dat meestal tijdens een vakantie, wanneer ik de dingen wat meer op me af laat komen dan thuis (thuis ben ik een behoorlijke control freak). Zo belandde ik een keer met het gezin in Siena tijdens de Palio. ‘Il Palio’ is een paardenrace die al sinds de Middeleeuwen op het centrale plein van Siena, het Piazza del Campo, gehouden wordt. Deze macho race waarbij de jockeys schijnbaar nonchalant achterover op de ongezadelde paarden hangen, gaat tussen zeventien wijken van de stad. Een spectaculaire race op zich door het geweld waarmee de jockeys hun paarden door de scherpe bochten jagen. Een spectaculair evenement door alle parades in Middeleeuwse kostuums, muziek en gezang voor en na de race.
Daar stonden we, overweldigd door het Italiaanse vlagvertoon. De kinderen, toen nog heel klein, zwaaiend met de vlaggen die ze van ons hadden gekregen om de jockeys aan te moedigen. Op dat moment, tussen al dat lawaai, tussen al die mensen, voelde ik me intens gelukkig. Ik voelde me één met iedereen om me heen. Een gevoel dat je vast wilt houden, mee naar huis wilt nemen. Een beter souvenir dan wat dan ook.
In 2013 waren we op vakantie in Catalonië, Noord Spanje. Op een zondagse namiddag liepen we wat te slenteren door het Middeleeuwse stadje Bésalu. Een marktje, wat terrasjes, een avondzonnetje, verder niets bijzonders. Tot we een smal straatje uit liepen en op een plein vol met oude mensen stuitten. Begeleid door vreemde muziek dansten deze mensen hand in hand in grote kringen. Af en toe gooiden ze de handen tegelijk de lucht in, de gezichten bloedserieus.
Dit beeld, begeleid door de aparte muziek van voornamelijk blaasinstrumenten, emotioneerde me zo heftig dat ik op mijn lip moest bijten om niet te huilen. Al die bejaarde mensen, hand in hand, straalden zo’n gevoel van verbondenheid uit. Prachtig. Tegelijkertijd maakte het me triest. Ik zag ze in Nederland achter de geraniums zitten in muf ruikende tehuizen. Wat gebeurde hier? Waarom kan zoiets in Nederland niet. We besloten ter plekke om naar dit stadje te verhuizen als we zelf oud zijn. Ik zou een jasschort kopen (waar koop je die eigenlijk?) en we zouden dansen tot we omvielen. (Op vakantie heb je vaak nogal onrealistische plannen.)
Een vergroting van de foto die ik die dag gemaakt heb (zie bovenaan) hangt nu op een prominente plek bij ons in de tuin. Zo kan ik elke dag dit moment weer oproepen.
Afgelopen zomer kwam ik pas achter de betekenis van de dans toen de monteur van de zonwering in de tuin de foto stond te bekijken. Hij vroeg of ik de foto in, of in de buurt van Barcelona had gemaakt. Ik bevestigde dat, waarop hij vertelde dat de dans iets te maken heeft met het verzet tegen Franco. Na wat speurwerk op het internet wist ik dat de dans ‘La Sardana’ genoemd wordt. Het is een traditionele Catalaanse volksdans en een symbool voor een gevoel van eenheid en trots, maar ook van de Catalaanse identiteit. Om die laatste reden werd de dans verboden tijdens het regime van Franco. Toch heeft de dans het overleefd en vertegenwoordigt nu nog steeds het gevoel van eenheid in Catalonië.
Verschillend verhalen, één gevoel. Het gevoel bij een grote groep te horen, één universele emotie te delen. Blijkbaar is er een universele energie die mensen intens gelukkig maakt zodra deze voelbaar wordt. De verhalen die ik beschrijf zijn maar enkele voorbeelden. Het gevoel van één zijn, van saamhorigheid is ook dichter bij huis te voelen. Zo hebben wij Koningsdag, grote sportevenementen en de vele festivals in de zomer. Geen wonder dat deze steeds populairder en talrijker worden. Soms is niets zo fijn als opgaan in één geheel.
